Macaristan'da Koronavirüs Mücadelesi

Koronavirüs Pandemisi tüm dünyada olduğu gibi Macaristan'da da endişe ile takip ediliyor. Vaka sayılarında farklı dalgalanmalar, iniş ve çıkışlar yaşanırken AB ortalamasında Macaristan en yüksek ölüm oranı ile dikkat çekiyor.. Ancak ülke genelindeki aşılamalarda farklı başarıların görüldüğünü söylemek mümkün. Vaka sayılarında önlemlerin sıklaştırıldığı dönemlerde ise ciddi düşüşler göze çarpıyor.

Utku Bozdağ

Covid-19 salgının tüm dünyada olduğu gibi Macaristan’da da başladığı günden beridir Macaristan’da zaman zaman alınan ciddi tedbirler dikkat çekiyor. Aşılama kampanyaları, devreye konulan yasaklar çok ciddi ilerleme sağlanmasına neden olurken huzurevlerinde başlayan ciddi ölüm oranları ve özellikle yurtdışından ülkeye gelenlerde esnetilen yasaklar vaka sayılarının yükselmesinde önemli etkenler arasında gösteriliyor. 

GENEL BAKIŞ

Virüsün çıkış tarihi 2019 yılının sonları gibi bildirilirken Macaristan'da 4 Mart 2020' ilk vakalar açıklandı.  Koronavirüs kaynaklı ilk ölüm 15 Mart'ta hükümetin resmi internet sitesinde duyuruldu. Öte yandan çok kısa bir süre içerisinde (18 Mart 2020) Macaristan'da virüs ile ilgili resmi devlet sözcüsü Cerrah General Cecília Müller , virüsün ülkenin her yerine yayıldığını duyurdu.  Haziran 2021 itibarıyla Macaristan, dünyadaki en yüksek ikinci COVID-19 ölüm oranına sahip ülke olarak kayıtlara geçti.  

2020 yılı başlarında yeni vaka sayıları 4-5’lerde iken veriler yeni vaka sayılarında farklı yükseliş ve düşüşler gösterdi. Vaka sayıları 2021 yılı mart ayının sonunda tek bir gün için 15,988’e kadar ulaşmıştı. Bunlar resmi rakamlar, bi de resmi olmayan, hasta olan, evinde kendi başına geçiren, hasta olduğundan haberi olmayarak geçiren kişilerin olduğu düşüncesi de bir çok kişi için gerginliğe neden oldu. 

Macaristan’da uzun zamandan sonra yaşamını kaybeden vaka sayılarında da önemli bir düşüş yaşanıyor. Bugünkü rakamlara göre (21 Mayıs) Covid-19 etkisi ile tek bir günde yaşamını kaybedenlerin sayısı 41’e düştü. 2021 Nisan ayının ilk gününde 560 kişi yaşamını kaybetmişti. Artık vakalarla ilgili rakamların anlamsızlaştı noktada ilk günden beri 29 bin 380 kişinin yaşamını kaybettiğinin altını çizmekte fayda var.  

AŞILAMADA VAKİT KAYBEDİLMEDİ

 Macaristan Avrupa Birliği’nde inaılmaz bir rekoru yerine getirdi. Aşılama konusunda rekorlardan rekora koşuyor. Üstelik başta diğer AB ülkleleri olmak üzere dünyanın geri kalanına rest çekerek ve aşı konusunda geri adım atmayarak.

Ne Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ne de AB’nin onayı olmadan bir çok aşı burada aylar öncesinden kullanılmaya başlandı.

Macaristanda kullanılan aşılar arasında Pfizer-BioNTech, Moderna, AstraZeneca, Janssen, Curevac, Sputnik (Rus), Sinofarm (Çin) aşıları var. Bunlardan sadece Pfizer, Moderna, AstraZeneca ve Janssen AB lisansına sahip.

İkinci dalganın sonunda doğru yaklaştığımız görülüyor.

Macaristan’ın nüfusu yaklaşık 9.8 milyon civarında. Bugün itibarı ile 4 milyon 639 bin kişi aşı oldu. 0-18 Yaş grubunun henüz aşı olmadığını düşünecek olursak ülkede muazzam bir aşılama kampanyasının gerçekleşmeye devam ettiğini söyleyebiliriz.

BAŞARI NEREDEYDİ?

Macaristan’daki başarının nerede olduğu hakkında 1-2 gözlemimi aktarmak istiyorum. Öncelikle hükümet çok hızlı reaksiyon verdi. Bu reaksiyonlar hem sınır kapılarını kapamak, hem de ülke içindeki önlem seviyesini en üst düzeye yükseltmek şeklindeydi. Diğer taraftan aşılama başlayınca ve kesintisiz olarak halk aşılanınca başarıya hızlı ulaşıldı. Bu arada şu anda pembe bir tablo çiziyor olabilirim ancak başta huzurevlerinde olmak üzere bir çok yaşlının burada Covid-19 nedeni ile öldüğünü de göz önünde bulundurmak lazım

DEVLET DESTEĞİ

Burada da sürekli olarak tartışmalar yaşandı. Hala birçok sektörün kapısında kocaman kilit asılı. Restoranların iç mekanlarında yemek yemek hala yasak. Aşı karnenizi gösterirseniz ancak restoranların iç mekanlarına girebiliyorsunuz. Eğlence mekanları hala kapalı. Ancak devlet birçok sektöre ciddi katkılar verdi ve vermeye devam ediyor. Vergi konularında muhafiyetler sağlandı. Hatta yeni ev kiralayacak olanlara bile ev kiraları için zorunlu olarak kolaylıklar getirildi. Bunlar medyaya yansıyan ifadeler. Oysa esnaf ne gelen paradan memnun ne de yasakların bu denli sert olmasından. Verildiği iddia edilen yardımların ise bir çok işyerinin kirasını dahi ödemediği ifade ediliyor. 

NELER YAŞANDI?

Bilinen ilk iki vaka, Macaristan'da okuyan İranlı öğrencilerdi. Üçüncü bir enfeksiyon 5 Mart 2020'de duyuruldu. Milano'da çalışan ve Milano ile Debrecen arasında sık sık seyahat eden 69 yaşında bir İngiliz vatandaşıydı. Ateşi yükseldi, bu yüzden doktorunu ziyaret etti. Teşhis konuldu ve Gyula Kenézy Hastanesine nakledildi. Kısa bir süre sonra, dördüncü enfekte kişi açıklandı. İlk teşhis konan İranlı öğrencilerden birinin kız arkadaşıydı. İranlılarda virüs teşhis edildiğinde proaktif olarak izole edildi. Beşinci enfekte kişi, 7 Mart 2020'de oğlu tarafından enfekte olmuş 70 yaşında bir erkek olarak tespit edildi. Oğul daha önce İtalya gibi bazı ülkeleri ziyaret etti. Altıncı ve yedinci enfekte kişiler 8 Mart 2020'de açıklandı. Daha önce teşhis edilen beş enfekte kişiye maruz kaldılar. Bunlardan biri, bir doğum günü partisine katılan İranlı öğrencilerden birinin arkadaşıydı. Diğeri Debrecen'deki İngiliz adamın Macar karısıydı. Ertesi gün, iki kişinin daha enfekte olduğu tespit edildi ve önceki gün olduğu gibi, enfekte olanlardan biri de ilk enfekte İranlı öğrenciyle temasa geçti. Diğeri ise tecrit edilen yaşlı adamın karısıydı.  10 Mart 2020'de, ilk enfekte İranlı öğrenciyle ilgili öğrencilerde üç yeni vaka keşfedildi, bu yüzden karantina altında kaldılar.  Bir gün sonra, Macar bir kadının enfekte olduğu 13. kişi açıklandı. Debrecen'de izole edilen ilk kişiyle temasa geçmişti. Bu nedenle birkaç gün hastanede yattı.  

Koronavirüs kaynaklı olabilecek ilk ölüm 11 Mart 2020'de meydana geldi. 99 yaşındaki bir kadın hastanede ameliyat oldu ve Saint Imre Hastanesi'nde ameliyat edildi. Başarılı geçen ameliyatın ardından ateşi ve zatürree oldu. Onu düzenli olarak ziyaret eden kızı aynı gün zatürree oldu. Daha sonra kıza COVID-19 teşhisi kondu. Annesi hiç test edilmedi ve bu nedenle koronavirüs ile bağlantılı olarak kayıtlı değil.  

15 Mart 2020'de St Ladislaus Hastanesi'nde koronavirüs teşhisi konan bir hastanın öldüğünü duyuruldu. Macaristan'daki pandeminin ilk resmi kurbanı 75 yaşında bir erkekti . 20 Mart 2020'de  biri 79, biri 68 ve biri 53 yaşında olan üç erkek yaşamını kaybetti,